Når treng ein sjømannsattest?

Alle som skal jobbe på skip, trålarar eller andre flyttbare innretningar (t.d. flyttbare oljerigger) må ha ein sjømannsattest. Dette gjeld alle som skal utføre ein jobb om bord, inkludert studentar som skal utføre feltarbeid.

Attesten er eit bevis på at ein er helsemessig skikka til teneste om bord, at ein ikkje lid av medisinske tilstandar som kan forverrast, og at ein ikkje utgjer ein fare for helsa eller tryggleiken til andre om bord.

Kva bør ein ta med til undersøkinga?

• Legitimasjon: Viktig! Om du ikkje har med ID, risikerer du å bli belasta for timen utan å få attest.
• Tidlegare godkjend sjømannsattest: Viktig! Ein må ha med tidlegare godkjend sjømannsattest.
• Eigenerklæring må fyllast ut i forkant av legetimen: : "Skjema for vurdering av medisinsk skikkaheit", Side 1–3 fyllast ut av pasienten, medan dei resterande sidene fyllast ut av legen.
• Briller i staden for linser: Legen må kunne undersøke synet med og utan synskorrigering.
• Journalpapir om du har ein kronisk liding eller har vore på sjukehus for ei akutt hending.
• Medisinliste: Legen treng oversikt over alle medikament du brukar, også dei som er skrivne ut av andre legar.
• Vaksinasjonskort: Dette kan vere nødvendig dersom du skal jobbe i sørlige delar av verda eller på verdsomspennande oppdrag.

Kva inneber ein sjømannsattest – kva for undersøkingar vert gjort?

I ein helseattest er det eit skjema som skal fyllast ut: "Skjema for vurdering av medisinsk skikkaheit", og det består av to delar. Side 1–3 fyllast ut av pasienten, medan dei resterande sidene fyllast ut av legen.

Undersøkingane som vert gjennomførte, omfattar bl.a. synstest, fargesynstest, høgde, vekt og BMI, høyrselstest, blodtrykk, urinprøve og blodprøver.

Slik går helseundersøkinga føre seg

Helseundersøkinga er omfattande, og søkjaren må fylle ut ei eigenerklæring om helsa si på førehand og signere på at legen har tilgang til å hente inn alle helseopplysningar frå fastlege eller sjukehus.

Dette inneber også at ein må oppgje alle medikament ein bruker fast eller av og til. Enkelte medikament er det ikkje lov å bruke eller ha med om bord i eit skip.

Ein må vere klar over at legen kan konkludere med at søkjaren ikkje kan få helseattest, og at det då blir utferda ein udyktigheitserklæring fordi ein ikkje tilfredsstiller helsekrava.

Nokre gonger kan legen gi kortare varigheit på attesten eller ein attest for eit avgrensa havområde, til dømes kystnært. Dette kan vere basert på utvikling av ein tilstand eller fordi det er ein tilstand som skal følgjast opp av helsetenesta.

Det kan i enkelte tilfelle vere nødvendig med fleire timeavtalar med legen for å fatte ei avgjerd, og ein må då betale fleire gongar med takstar som avheng av lengda på timeavtalane.

Det er bestemte internasjonale retningslinjer for dei fleste sjukdomar og tilstandar. I tillegg kan legen bruke skjønn når det gjeld fleire mindre alvorlege tilstandar i kombinasjon. Fedme har blitt ein svært vanleg tilstand med ein fastsett grenseverdi. Grunnen er både den personlege helserisikoen knytt til overvekt og risikoen for at sjukdommar kan oppstå som gir utfordringar med skipets drift.
 

Andre krav og vurderingar
For syn, fargesyn og høyrsel er det bestemte internasjonale krav. Når det gjeld psykiske lidingar, seier forskrifta i §5 at ein ikkje må ha psykisk liding eller personlegheitsavvik som medfører svekka dømmekraft, impulskontroll eller åtferdsforstyrringar.

Dersom legen finn at helsekrava er tilfredsstilt, får ein helseattesten med ein gong.

Pris for sjømannsattest 3000,-

Når treng ein fritidsskipperattest?
Om du skal føre eit fritidsfartøy med skroglengd frå 15–24 meter i stor kystfart, må du ha fritidsskippersertifikat.

Kva er forskjellen mellom sjømannsattest og offshoreattest/petroleumsattest?

Undersøkingane kan verke ganske like, men det er to ulike organ som har overordna ansvar. For attestar til sjømenn er det Sjøfartsdirektoratet som har ansvaret, medan for petroleums- og offshoreattestar er det Statsforvaltaren i Rogaland. Dei følgjer ulike forskrifter, der enkelte helsetilstandar kan bli tolka ulikt av dei to organ.

Her kan du lese meir om forskjellen mellom sjømannsattest og offshoreattest/petroleumsattest.

Når kan ein ikkje få sjømannsattest?

• Ved akutt sjukdom som krev karantene eller avgrensingar i attesten.
• Om ein brukar vanedannande medisinar over anbefalt døgndose.
• Ved utreidde helsetilstandar som krev vurdering frå spesialist.
• Om legen manglar tilstrekkeleg informasjon om helsetilstanden din.
• Ved sjukdom eller tilstand som er i strid med krava i forskrifta.

Her kan du lese meir om helsetilstandar og konsekvensar ved avslag på helseattest.

Kan ein få sjømannsattest om ein er fargeblind eller fargesvak?

Dette kjem an på stillinga eller rolla ein har. For utkikk- eller brovaktsfunksjon må ein ha normalt fargesyn. Dersom ein ikkje består Ishihara-testen, kan ein bli tilvist til lanternetest som vert utført på nokre få stader i landet.
 

Kor lenge varer ein sjømannsattest/fritidsskipperattest?

Gyldigheitstida er maks 2 år, og attesten må fornyast etter det. For dei under 18 år er gyldigheitstida 1 år.

Når får eg sjømannsattesten?

Sjømannsattesten vert gitt av legen same dag som timen, dersom attesten vert godkjend. Du må alltid ha attesten med deg om bord. Arbeidsgivaren ønskjer vanlegvis ein kopi. Ved tilsyn er du pålagd å framvise attesten.

Formålet med helseundersøking av sjøfolk
Dette er definert i §1 i forskrift om helseundersøking av arbeidstakarar på norske skip og flyttbare innretningar:

Forskrifta skal sikre at arbeidstakaren er helsemessig skikka til teneste om bord, ikkje lider av medisinsk tilstand som kan forventast å bli verre ved teneste til sjøs eller utgjere ein fare for helse og tryggleik for andre om bord.

Forskjell på sjømannsattest og offshoreattest
Mange søkjer om sjømannsattest og offshoreattest samtidig og undrar seg over kvifor det må fyllast ut separate skjema og attestar.

Sjømannsattestane er for arbeid på skip og på boreriggar som er flyttbare og sjølvgåande som skip. Då er det internasjonale lover og reglar mellom sjøfartsnasjonars maritime industri som gjeld.

Det er andre arbeidsforhold enn på botnfaste oljeinstallasjonar, som kan sjåast på som fabrikkar flytta ut i havet med ei fast avstand frå land. Det er nasjonale lover og reglar som gjeld for arbeid på desse installasjonane på Noregs kontinentalsokkel.

Sjømannslegar utferdar helseattestar på vegner av Sjøfartsdirektoratet. Som legar som undersøker arbeidstakarar sin helse, er dei også underlagt Helsedepartementet.

Petroleumslegar utferdar helseattestar for arbeidstakarar på faste offshoreinstallasjonar og er underlagt Statsforvaltaren i Rogaland som kontrollinstans, i tillegg til at dei som legar er underlagt Helsedepartementet.

Mange legar kombinerer dei to arbeidsområda og har tatt tilleggsutdanning i både maritim medisin for å kunne vere sjømannslege, og har tatt kurs og eksamen for godkjenning som petroleumslege. Dette er praktisk for mange arbeidstakarar som arbeider i begge desse industrigreinene.

Sjømannslegen er den sakkunnige som avgjer om ein søkjar fyller helsekrava. Spesialisterklæringar kan overprøvast av sjømannslegen fordi det krevst anna kunnskap og erfaring for å avgjere dette.